Udział państwa słowackiego w II wojnie światowej, które utworzone zostało w roku 1939 po rozpadzie Czechosłowacji jest często marginalizowany, lub w ogóle nie poruszany. Dziś już niewielu pamięta, że 1 września obok wojsk niemieckich oraz sowieckich w agresji na Polskę brały udział wojska słowackie. Tak więc we wrześniu 1939 roku Polska nie walczyła z dwoma lecz z trzema agresorami. Niewielka armia słowacka wykazała się również niezwykłą odwagą na froncie wschodnim. Wypada tu wspomnieć o dywizjach górskich walczących na Kaukazie jak również o tym, że Słowacy osłaniali armię niemiecką podczas kampanii na Ukrainie w roku 1941. Pomagali również wojskom niemieckim w latach późniejszych.

Do roku 1918 ziemie słowackie stanowiły część Królestwa Węgier jako Górne Węgry. W roku 1918 władze w Pradze korzystając z rozpadu monarchii Austro-Węgierskiej postanowiły siłą zająć ziemie słowackie i uprzedzić działania Węgrów, którzy również planowali zajęcie tych terytoriów. Powstało państwo, które do roku 1939 będzie nosić oficjalną nazwę Czechosłowacja. Władze w Pradze jednak nie szanowały praw Słowaków, uważały te ziemie za czeskie. Zaczęły kształtować się organizacje polityczne, niektóre o podłożu nacjonalistycznym domagające się większych praw dla ludności słowackiej, powstawały jednostki paramilitarne w tym Gwardia Hlinki, jako zbrojne ramię Słowackiej Partii Ludowej. Praga jednak była nie ugięta. Do czasu. Gdy do władzy w Niemczech doszli naziści z Adolfem Hitlerem na czele, politycy słowaccy zwietrzyli szansę na to by podjąć próbę odłączenia się do Czech. Liderem, który miał poprowadzić Słowaków do walki o niepodległość był ksiądz Józef Tiso. Gdy w marcu 1939 roku wojska niemieckie wkraczają do Pragi w Bratysławie ksiądz Tiso uprzedza działania Węgrów chcących przejąć ziemie Słowackie i ogłasza niepodległość Słowacji.

Powstaje Niezależna Republika Słowacji. Państwo w pełni zależne od III Rzeszy. Bardzo szybko nowe władze państwowe zgadzają się na kwaterowanie wojsk niemieckich na swoim terytorium. W Berlinie zostaje wydana zgoda na utworzenie armii słowackiej, a Gwardia Hlinki staje się formacją, która bierze za wzór niemiecką SS. Bardzo szybko przybywają „instruktorzy” z Berlina. W krótkim czasie rozpoczyna się prześladowanie Żydów w czym „pomocną dłoń” zawsze oferuje Berlin. Gdy zegar odmierzający czas do wybuchu wojny tyka coraz szybciej na ziemiach słowackich zostaje ogłoszona mobilizacja. Armia słowacka zostaje dozbrojona przez III Rzeszę. Zostają utworzone dywizje (Janosik, Brenolak), samodzielne bataliony, pułki artylerii.

1 września rozpoczynają się działania wojenne. Wojska słowackie o godzinie 5 rano w sile ponad 50 tysięcy ludzi atakują wojska polskie na południu ziem polskich. Słowacy nie czekali nawet na rozkaz z Berlina. Działania armii słowackiej utrudniają walki wojsku polskiemu, które musi walczyć przeciwko dwóm wrogom na południu II Rzeczypospolitej. Szlak bojowy wojsk słowackich wiedzie przez takie miasta jak chociażby: Zakopane, Spisz, Jaworzynę, Sanok, Duklę. Nagrodą za wierność i oddanie III Rzeszy są tereny przedwojennego polskiego Spisza i Orawy, które przypadają w udziale państwu księdza Tiso. Współpraca obydwu państw trwała również po zakończeniu kampanii wrześniowej. Wojska słowackie, wyłapywały kurierów polskiego państwa podziemnego zmierzających przez dawną południową granicę by następnie przekazać ich w ręce niemieckiego Gestapo.

Ci, którzy nie podpisywali deklaracji lojalności wobec rządu słowackiego na nowo przyłączonych terytoriach byli skazywani na deportację do III Rzeszy lub na pobyt w słowackich więzieniach. Władze słowackie od początku prowadziły również politykę wynarodowienia i wykorzenienia wszelkich przejawów polskości na terenach zajętych przez słowacką armię. Pierwszy cios spadł na duchowieństwo katolickie, które za „nieposłuszeństwo” wobec nowych władz było mordowane lub zsyłane w odległe rejony Słowacji. Doszło do sytuacji gdzie niszczono, palono polskie książeczki do nabożeństw zastępując je słowackimi. Kolejnymi ofiarami stali się nauczyciele inteligencja, wojskowi, Żydzi których zaczęto wywozić do obozów zagłady. Według różnych szacunków z terenów, które Słowacja zagarnęła w roku 1939 zniknęło co najmniej 70 tysięcy ludzi wyznających judaizm. Ich majątek był konfiskowany przez państwo, a synagogi były albo dewastowane albo palone niejednokrotnie z modlącymi się ludźmi w środku. Ludność polska podchodziła w różny sposób do agresji słowackiej. Jedni stawiali opór inni przyglądali się i wyrażali żal, że naród słowiański został zmuszony do agresji na drugi naród słowiański.

Armia Słowacka brała również udział w inwazji na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku. Jednostki armii słowackiej brały aktywny udział w Walkach o Kijów, w niemieckiej kampanii na Kaukazie, ponosząc niejednokrotnie wielkie straty w ludziach, zwłaszcza przy odwrocie armii niemieckiej z Kaukazu. Gdy szala zwycięstwa przechyliła się na stronę państw alianckich i gdy straty słowackich wojsk były zbyt wielkie na Słowacji wybuchł bunt skierowany przeciwko Niemcom jak również władzom. Bunt, który przeszedł do historii II wojny światowej jako Słowackie Powstanie Narodowe. Został krwawo stłumiony przez wojska wierne księdzu Tiso jak również Wehrmacht i SS.

Zryw Słowaków rozpoczął się pod koniec sierpnia 1944 i trwał praktycznie do końca października, a iskrą, która wznieciła powstanie byłan wieść, iż wojska niemieckie przystępują do rozbrajania wojska słowackiego, za wiedzą księdza Tiso i jego podwładnych. Na takie działania nie dał zgody parlament słowacki Rada Narodowa, która wezwała do ogólnonarodowego powstania. Walki wybuchły bardzo szybko. Stolicą powstańczych wladz została Bańska Bystrzyca. Powstańcy choć dobrze uzbrojeni i dobrze dowodzeni nie mogli wygrać z oddziałami armii niemieckiej oraz z SS wspieranymi dodatkowo przez Gwardię Hlinki. Powstanie nie objęło całej Słowacji, a powstańcy liczyli że uda im się połączyć z Armią Czerwoną i zdobyć Bratysławę. Niemcy przystąpili do brutalnej pacyfikacji Słowacji wywózek do obozów zagłady. Sam ksiądz Tiso w zdobytej Bańskiej Bystrzycy odprawił specjalną mszę dziękczynną w intencji tych, którzy pomogli mu w "trudnej chwili” jak nazwał powstanie.

W akcji pacyfikacyjnej zasłynął człowiek, który już miał ręce umazane od krwi, jeden z katów powstania warszawskiego Oskar Dirlewanger. Kilka tysięcy ludzi zostało wywiezionych do obozów zagłady, innych mordowano na miejscu. Armia słowacka została w pełni podporządkowana III Rzeszy, a wojskowi, którzy byli najbardziej aktywni w postaniu zostali zamordowani lub wysłani do obozów zagłady. Ziemie Słowackie zostały "wyzwolone” przez Armię Czerwoną w roku 1945 i ponownie połączone z ziemiami czeskimi. Stan taki przetrwał do roku 1993. Ksiądz Józef Tiso zapłacił za to, iż wspierał III Rzeszę. Został schwytany i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano w roku 1947 w Bratysławie. Niestety dziś wielu Słowaków pamiętających czasy księdza Tiso wspomina je z nostalgią mówiąc wprost, iż żyło im się lepiej pod jego rządami.

Polecamy:
Książka Zdrada i Upadek
Encyklopedia II Wojny Światowej
Ciekawostki Historyczne z kwietnia 2012 artykuł pod tytułem Inne powstanie w roku 1944 na Słowacji
Igor Baka Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku
Historia Powszechna XX wieku
http://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/918679,Powstanczy-zryw-Slowakow
http://natemat.pl/115513,slowacja-cichym-agresorem-na-polske-w-1939-r-ramie-w-ramie-ruszyli-z-hitlerem

autor wpisu
(15 znaków)

treść wpisu
(1000 znaków)

email

nie będzie widoczny na stronie