Bitwa na Łuku Kurskim była największą bitwą pancerną w dziejach frontu wschodniego. Adolf Hitler dążąc do przejęcia inicjatywy na froncie wschodnim, którą Wehrmacht utracił pod Moskwą i Stalingradem postanowił uderzyć za pomocą ,,walca pancernego”. Plan był prosty: uderzyć i zniszczyć siły Armii Czerwonej pod Kurskiem w takim stopniu by doprowadzić do ostatecznego rozstrzygnięcia na froncie. Sowieci jednak poznali niemieckie plany i uderzyli jako pierwsi. Bitwa pod Kurskiem wygrana przez Armię Czerwoną otworzyła jej drogę na zachód. Niemieckie wojska już nigdy nie odzyskały inicjatywy na wschodzie.
Rok 1943 dla III Rzeszy rozpoczął się niezwykle ciężką ,,lekcją pokory”.
W lutym 1943 roku armia niemiecka poniosła klęskę pod Stalingradem. Morale społeczeństwa niemieckiego po raz pierwszy w tej wojnie uległo pogorszeniu.
Do tego dochodziły coraz liczniejsze naloty alianckie na niemieckie ośrodki przemysłowe oraz miasta, których apogeum przypadło na lata 1944/1945. Na wschodzie Armia Czerwona przeszła do ofensywy na całym odcinku frontu. Niemieccy stratedzy zrozumieli jedno. Trzeba doprowadzić do wielkiej bitwy która odmieni losy wojny na wschodzie i rzuci ZSRR na kolana. III Rzesza szykowała się do wielkiego starcia. To nie miała być tylko zwykła bitwa lecz walka na śmierć i życie. Rok 1943 oznaczał jedno : II wojna światowa stała się wojną na całkowite wyniszczenie zwłaszcza na wschodzie.
Po klęsce pod Stalingradem armia niemiecka miała dwie drogi działania. Pierwszą z nich była wojna pozycyjna czyli taktyka rodem z I wojny światowej odrzucana przez Hitlera. Drugą opcją były niewielkie działania ofensywne oszczędzające żołnierzy i przygotowujące do decydującego starcia na wschodzie. Stratedzy postawili na ten drugi wariant.
Już od początku wiosny 1943 roku obydwie strony przygotowywały się do decydującej bitwy. Wszyscy szukali dogodnego miejsca gdzie można było zgromadzić duże siły bojowe. Wybór padł na Kursk . Jednak wielu dowódców niemieckich obawiało się, że wielka bitwa może zamienić się w niepotrzebną rzeź. Nie robiło to wrażenia na Hitlerze, który obstawał przy swoim. Do realizacji planu ,,Cytadela” jak nazwano plan bitwy pod Kurskiem wyznaczono najzdolniejszych niemieckich dowódców takich jak : Erich von Manstein, zdobywca Krymu genialny strateg, Hans Günter von Klüge, Walter Model. Oficerowie ci, mieli doprowadzić do zniszczenia i całkowitego rozgromienia wojsk sowieckich pod Kurskiem, oraz do przejęcia inicjatywy na wschodzie przez wojska niemieckie. Siły jakimi oni dysponowali wyglądały imponująco:
900 tysięcy żołnierzy, blisko 10 tysięcy dział i moździerzy, ponad 2 tysiące samolotów, 2,700 czołgów plus działa samobieżne.
Władze sowieckie po tryumfie pod Stalingradem postanowiły iść za ciosem, by przejść całkowicie do ofensywy na froncie. Dzięki wywiadowi aliantów zachodnich dowódcy sowieccy poznali miejsce gdzie ma nastąpić atak. Armia Czerwona miała ponadto sojusznika o niezwykłej sile szkodzącego wojskom niemieckim- partyzantów. Oddziały partyzanckie zrzucane za linię frontu niszczyły tory kolejowe wydłużając w ten sposób niemieckie linie zaopatrzeniowe. Działalność tych oddziałów w pewnym momencie była tak dokuczliwa, że jeden z niemieckich dowódców stwierdził wprost , że ,,ponad 50 batalionów przeznaczonych do ochrony linii zaopatrzeniowych nie wystarczy do zapewnienia bezpieczeństwa szlakom zaopatrzeniowym”.
Siły sowieckie w bitwie pod Kurskiem przedstawiały się również imponująco i przewyższały siły niemieckie.
Wojska sowieckie liczyły bowiem:
blisko 2 miliony żołnierzy gotowych do boju na śmierć i życie- armia radziecka nie szanowała ich życia, powód był prosty Rosja miała wielu żołnierzy gotowych do boju którzy w każdej chwili mogli być rzuceni na front. Niemcy takich rezerw nie posiadali.
Blisko 5 tysięcy czołgów oraz dział samobieżnych, prawie 3 tysiące samolotów,
prawie 25 tysięcy dział i moździerzy.
Siła ognia była więc po stronie sowietów. Co więcej dowodzenie zostało powierzone w ręce ludzi, którzy udowodnili swoją wartość bojową. Byli to : Georgij Żukow bohater bitwy o Moskwę, Iwan Koniew, Nikołaj Watutin, Konstanty Rokossowski.
Bitwa na Łuku Kurskim rozpoczęła się 5 lipca 1943 roku i trwała praktycznie do końca lipca. Atak 9 armii zostały powstrzymany na północnym odcinku frontu przez pola minowe oraz twardy opór wojsk sowieckich . Zaciekłe walki trwały do 10 lipca gdy natarcie zostało całkowicie zatrzymane i odrzucone przez wojska sowieckie. Na południowym odcinku frontu wojska niemieckie odniosły sukces, za sprawą fanatycznie walczących wojsk Waffen SS. Taki stan trwał do 12 lipca gdy doszło do największej bitwy pancernej na froncie wschodnim. Bitwy pod Prochorowką. Na przeciwko siebie stanęło ponad 1500 czołgów radzieckich oraz niemieckich do tego trzeba doliczyć działa i moździerze oraz piechotę. Wszystko to działo się na przestrzeni ledwie 5 kilometrów .Gdy już czołgom zabrakło amunicji ich dowódcy rozkazali taranować czołgi przeciwnika, jak wspominał jeden z tych oficerów którzy przeżyli tą krwawą rzeź. Straty radzieckie były co prawda większe od niemieckich jednak strona radziecka zdołała powstrzymać wojska niemieckie. Sowieckie wojska postanowiły iść za ciosem i doprowadzić do wykrwawienia się wojsk niemieckich. Józef Stalin rozkazał rozpoczęcie ofensywy o nazwie „Kutuzow” (od nazwy Michaiła Kutuzowa rosyjskiego feldmarszałka jednego z pogromców Napoleona). Niemieckie siły osłabione w wyniku walk pod Kurskiem zostały zmuszone do obrony oraz powolnego często chaotycznego wycofywania się, tym bardziej, że część z nich została przerzucona do Włoch gdyż alianci zachodni uderzyli na Sycylię.
Los oddziałów niemieckich był więc przesądzony. Radzieckie wojska rozpoczęły potężną ofensywę, która doprowadziła do wyzwolenia wielkich obszarów Ukrainy oraz Białorusi okupowanych przez III Rzeszę.
Straty obydwu stron były bardzo duże. Ogółem podczas bitwy na Łuku Kurskim zginęło, odniosło rany lub dostało się do niewoli jeśli chodzi o III Rzeszę :
Blisko 58 tyś zabitych, w tym najlepsi najbardziej doświadczeni żołnierze często weterani II wojny światowej służący od samego początku konfliktu.
Prawie 200 tyś rannych.
Zniszczeniu lub uszkodzeniu uległo około 1300 czołgów.
Niemieckie siły powietrzne straciły ponad 1000 samolotów- często z najlepszymi załogami.
Jeśli zaś chodzi o siły sowieckie występują spore rozbieżności (jak zwykle w ich przypadku), gdyż straty są szacowane na:
od 200 do 250 tyś zabitych, około 600 tyś rannych, zniszczono ponad 6 tyś czołgów, ponad 1,5 tyś samolotów, ponad 5 tyś dział.
Dane wciąż są aktualizowane ,uzupełniane, i poprawiane.
Polecam
Jacek Mierzejewski Bitwa na Łuku Kurskim
Encyklopedia II wojny światowej
Batalie Największej z Wojen – Bitwa na Łuku Kurskim
Borys Sokołow Prawdy i Mity Wielkiej Wojny Ojczyźnianej
Kampanie II Wojny Światowej